Zastanawiam się, na ile często naukowcy rozważają zagadnienia związane z komercjalizacją wyników swoich badań.
Ja sam jako młody naukowiec skupiałem się wyłącznie na wyzwaniach naukowych i technologicznych. Moim celem było osiągniecie jak najlepszych wyników w dziedzinie, którą uprawiałem, a było to wówczas jeszcze raczkujące skanowanie 3D. Czasem odnosiłem sukces, ale bywało też, że to koledzy z innych ośrodków byli lepsi ode mnie. Robiłem to z powodzeniem i sprawiało mi to ogromną satysfakcję. I wszystkie moje odkrycia i osiągnięcia czym prędzej publikowałem w czasopismach naukowych.
Jednak, gdybym w tamtym okresie, najbardziej efektywnym z punktu widzenia mojej indywidualnej pracy badawczej, zadbał o zabezpieczenie praw autorskich… możliwe, że dziś mógłbym być wzorcowym przykładem przedsiębiorcy wywodzącego się z nauki.
Lecz takiej wiedzy nie przekazał mi nikt. Wręcz przeciwnie. Wokół mnie było wielu wspaniałych naukowców tworzących doskonałe rozwiązania, które natychmiast upowszechniali poprzez artykuły naukowe. Część moich kolegów z kolei wyemigrowała do USA, gdzie kontynuując karierę naukową, bardzo szybko stawali się również autorami licznych patentów i założycielami startupów technologicznych.
Od tamtego czasu wiele się zmieniło i aspekty komercjalizacji zaczynają się przebijać do myślenia w naszym krajowym środowisku naukowym. Mimo to wciąż duża część środowiska skupia się wyłącznie na badaniach i publikowaniu ich wyników, nawet nie starając się zabezpieczyć w minimalnym stopniu IP (ang. Intellectual Property), na przykład poprzez zgłoszenie patentu, zanim opublikują wyniki swojej pracy.
No dobrze, to powiedzmy sobie w takim razie, czym właściwie jest komercjalizacja badań naukowych. W telegraficznym skrócie jest to proces, na którego wejściu są wyniki badań, a na wyjściu: produkty, usługi lub technologie, które mogą być wykorzystane w biznesie i przynieść korzyści gospodarcze. Istnieje kilka kluczowych aspektów, które są istotne w tym procesie. Oto one:
Ochrona własności intelektualnej (IP): Zanim wyniki badań mogą zostać komercjalizowane, ważne jest, abyśmy odpowiednio zabezpieczyli prawa autorskie i patenty, co zapewni kontrolę nad dalszym rozwojem technologii i jej użytkowaniem. W tym aspekcie musimy współpracować z prawnikami i specjalistami od własności intelektualnej.
Analiza rynku i potrzeb klientów: Aby badania były komercyjnie opłacalne, muszą spełniać rzeczywiste potrzeby rynku. Analiza rynku pomaga zidentyfikować potencjalnych klientów i konkurencję oraz nisze, w których produkt lub technologia mogą być wdrożone.
Model biznesowy: Kluczowe jest opracowanie modelu biznesowego, który opisuje, jak technologia zostanie wdrożona, jak generować będzie przychody oraz jakie zasoby i partnerstwa będą potrzebne do jej rozwoju.
Finansowanie: Wprowadzenie technologii na rynek często wymaga znacznych nakładów finansowych. Znalezienie inwestorów lub/i uzyskanie grantów może być kluczowe dla powodzenia projektu.
Zarządzanie ryzykiem: Komercjalizacja niesie ze sobą różne ryzyka – technologiczne, finansowe, prawne, regulacyjne etc. Ważne jest ich poprawne identyfikowanie oraz umiejętne zarządzanie nimi.
Współpraca z przemysłem i biznesem: Komercjalizacja badań często wymaga współpracy z firmami, które mogą wdrożyć technologię na rynek. Umowy licencyjne, spółki joint-venture czy startupy mogą być formą takiej współpracy.
Skalowalność: Technologia musi być skalowalna, aby mogła zostać wprowadzona na szeroki rynek. Ważne jest zatem zbadanie, jak można ją łatwo przenieść z fazy laboratoryjnej do masowej produkcji.
Oczywistym jest, że w tym procesie naukowcy czasami są w stanie samodzielnie zgłosić wnioski patentowe, ale znacznie łatwiej jest to zrobić z pomocą zawodowych rzeczników patentowych. Ale już rozszerzenie ich ochrony na wiele krajów wymaga znacznego dofinansowania, często sięgającego kilkuset tysięcy złotych. Jednak negocjowanie umów licencyjnych lub zakładanie startupów wymaga już znacznie więcej wysiłku i wiedzy. Szczególnie w przypadku startupów ważne jest zapewnienie właściwego rozwoju spółki, jak i finansowania na poszczególnych jej etapach tak, aby doszło do skalowania jej wartości. Na pewno w zakresie negocjowania umów licencyjnych i wsparcia procesu tworzenia startupów konieczne jest wsparcie fachowców z praktycznym doświadczeniem.
Porządkując, można wydzielić trzy rodzaje komercjalizacji badań na uczelniach:
Licencjonowanie/transfer technologii: Uczelnie mogą udzielać firmom licencji na wykorzystanie technologii opracowanej w ramach badań naukowych. Firma płaci opłatę licencyjną za prawo do korzystania z innowacji.
Startupy: Tworzenie firm spin-off / spin-out lub startupów jest popularnym na świecie sposobem komercjalizacji. Naukowcy mogą współtworzyć firmę, która rozwija i sprzedaje ich technologię.
Konsultacje i współpraca B+R: Uczelnie mogą świadczyć usługi konsultingowe lub współpracować z przemysłem przy projektach badawczo-rozwojowych, które prowadzą do komercjalizacji wyników badań.
Komercjalizacja badań naukowych to proces wymagający multidyscyplinarnego podejścia, który łączy naukę, biznes, ochronę własności intelektualnej i współpracę z przemysłem. Na świecie, a także w Europie, istnieją bardziej rozwinięte systemy wsparcia, podczas gdy w Polsce komercjalizacja dopiero zaczyna się przebijać do świadomości badaczy.
Naukowcy, którzy chcą komercjalizować swoje wyniki, muszą wziąć pod uwagę nie tylko samą technologię, ale również rynek, prawo i finanse. WUT IF jest w trakcie przygotowania działań dla naukowców, dzięki którym zwiększy się ich wiedza i umiejętności w zakresie podejmowania świadomych decyzji związanych ze stopniem zaangażowania w proces komercjalizacji oraz propozycją konkretnych działań w zależności od postawionego celu.
Prof. Robert Sitnik Wiceprezes Zarządu WUTIF
ความคิดเห็น